Co to jest Szczyt Klimatyczny?

Szczyt Klimatyczny to coroczne spotkanie państw-sygnatariuszy Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych (ONZ) ws. Zmian Klimatu (UNFCCC). Do UNFCCC należą wszystkie państwa świata uznawane przez ONZ. Głównym celem Konwencji jest zapewnienie, że temperatura Ziemi zostanie utrzymana na poziomie, który nie zagraża ludzkości i środowisku. To właśnie w ramach tej konwencji od 1995 r. organizowane są coroczne szczyty klimatyczne (“Conference of the parties” w skrócie “COP”). Najważniejsze dotychczas szczyty odbyły się w Kioto (1997 r.) oraz w Paryżu (2015 r.) gdzie podpisano Protokół z Kioto oraz Porozumienie Paryskie.

Co oznacza nazwa COP24?

COP to po angielsku Conference of the Parties czyli Konferencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmiany Klimatu. Numer 24 wskazuje, że to już dwudziesta czwarta edycja tej konferencji. Odbywają się one co roku, a pierwsza edycja miała miejsce w Berlinie w 1995 roku.

Dlaczego w tym roku odbywa się w Polsce?

Szczyty klimatyczne organizowane są co roku w kraju reprezentującym kolejną z 5 grup regionalnych, na jakie podzielono strony konwencji. Polska zgłosiła się do organizacji Szczytu u siebie i zostało jej przyznane to prawo. Goszcząc i przewodząc COP24 w Katowicach reprezentuje grupę wschodnioeuropejską po raz trzeci. Pierwszy Szczyt w Polsce odbył się w Poznaniu w 2008 roku i Warszawie w 2013.

Dlaczego właśnie w Katowicach?

Wybór miasta, które będzie gościło szczyt miał miejsce w roku 2017. Decyzję ogłosił ówczesny Minister Środowiska, Jan Szyszko, który był dużym zwolennikiem pomysłu, szczególnie ze względu na możliwość pokazania “węglowej” specyfiki naszego kraju. Ostatecznego wyboru dokonuje sekretariat UNFCCC. Katowice w rywalizacji o organizację szczytu COP24 pokonały m.in. Gdańsk.

Jaka jest rola Polski?

Polska pełni rolę Prezydencji COP. Do obowiązków Prezydencji należy przede wszystkim zapewnienie odpowiednich warunków logistycznych dla wszystkich uczestników Szczytu, łagodzenie i rozstrzyganie zaistniałych sporów między uczestnikami (głównie chodzi o delegatów rządów poszczególnych krajów) oraz wspieranie międzynarodowej współpracy. Prezydencja rozpoczyna się pierwszego dnia Szczytu i trwa rok do pierwszego dnia kolejnej edycji wydarzenia. Prezydent COP - w tym roku jest nim Michał Kurtyka - jest zobowiązany do bezstronnego prowadzenia i moderowania globalnych negocjacji.

Kto przyjeżdża na Szczyt?

Na każdy Szczyt przyjeżdżają reprezentanci 196 krajów należących do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z pięciu regionów ONZ: Afryki, Azji, Ameryki Łacińskiej i Karaibów, Centralnej i Wschodniej Europy, oraz Zachodniej Europy i pozostałych regionów. Szczyt jest wydarzeniem zamkniętym i aby wziąć w nim udział potrzebna jest akredytacja. Uczestnicy Szczytu to delegaci rządów państw, przedstawiciele Organizacji Narodów Zjednoczonych i jej wyspecjalizowanych agencji, oraz organizacji międzyrządowych i pozarządowych.

Co dzieje się w trakcie obrad?

Podczas Szczytu organizowane są spotkania plenarne, “grupy kontaktowe” oraz sesje negocjacyjne. Podczas negocjacji prawo głosu mają tylko delegaci rządów państw. To oni podejmują decyzje i wspólnie ustalają co ma się znaleźć w Porozumieniu, które jest końcowym dokumentem przedstawiającym jednogłośnie przyjęte zasady globalnej polityki klimatycznej.

Co jest celem Szczytu COP24?

Ustalenie planu wdrożenia Porozumienia Paryskiego (COP21) tzw. Rulebook i ocena dotychczasowych globalnych działań przyczyniających się do ochrony klimatu. Rulebook ma za zadanie określić jakie działania, w jakiej formie, na jakiej podstawie, kiedy i przez kogo powinny być podjęte po 2020 roku.

Co to Porozumienie Paryskie?

Głównym celem Porozumienia Paryskiego jest dążenie stron (krajów) do zahamowania wzrostu średniej globalnej temperatury do 1,5°C lub poniżej 2°C w stosunku do epoki przedprzemysłowej. Kraje podjęły się długoterminowych planów adaptacji do zmiany klimatu i zjawisk ekstremalnych przy jednoczesnej redukcji emisji gazów cieplarnianych głównie dwutlenku węgla w taki sposób, aby nie zagrażać produkcji żywności. Aktualnie, Porozumienie Paryskie ratyfikowało już 181 stron.

Dlaczego ten COP jest przełomowy?

Od szczytu COP24 w Katowicach zależy, czy Porozumienie Paryskie (COP21) faktycznie zacznie działać od 2020 r. - zgodnie z przyjętym planem. Nie jest to łatwe zadanie, ponieważ państwa dotychczas mało aktywne w tym procesie niechętnie przyjmują na siebie konkretne zobowiązania na poziomie międzynarodowym.

Czy Szczyt może się nie udać?

Tak, jeśli wszystkie strony (aż 197!) jednogłośnie nie podejmą wspólnej decyzji dotyczącej polityki klimatycznej.

Kto podejmuje decyzje w trakcie Szczytu?

Prawo do głosu podczas globalnych negocjacji a co za tym idzie prawo do podejmowania decyzji mają tylko i wyłącznie delegaci rządów poszczególnych państw.

Czego powinniśmy domagać się od delegatów poszczególnych państw i Unii Europejskiej?

Powinniśmy domagać się decyzji, które dadzą nam - obywatelom całego świata - szansę na zatrzymanie globalnego ocieplenia do 1,5?C w stosunku do epoki przedprzemysłowej poprzez podniesienie ambicji dotyczących redukcji emisji CO2 zawartych w Planowanych Wkładach Zamierzonych przez Kraje (NDCs) przyjęte podczas Porozumienia Paryskiego.

Wyraź swoje zdanie! Podpisz petycję do Prezydenta COP Michała Kurtyki >>

Dlaczego to jest takie trudne?

Podjęcie jednogłośnej decyzji jest niemałym wyzwaniem biorąc pod uwagę iż strony biorące udział w Konferencji reprezentują często rozbieżne interesy.

Co to są Planowane Wkłady Zamierzone?

Planowane Wkłady Zamierzone tzw. NDCs (ang. Nationally Determined Contributions) zostały powołane podczas COP21 w Paryżu i określają cele redukcji emisji gazów cieplarnianych przez poszczególne kraje w celu adaptacji do skutków zmiany klimatu. Każdy plan odzwierciedla ambicje poszczególnych krajów w zakresie redukcji emisji biorąc pod uwagę ich możliwości i sytuację ekonomiczną.

W jakie działania angażuje się WWF Polska?

WWF Polska apeluje, by nie bagatelizować problemu zmiany klimatu i rekomenduje konkretne rozwiązania w tym zakresie. Publikujemy ekspertyzy, wskazując kierunki rozwoju dla polityk krajowych i międzynarodowych. Jesteśmy akredytowaną organizacją tzw. Szczytów Klimatycznych – COP.

Przede wszystkim nakłaniamy do konsekwentnego zastępowania paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii przy jednoczesnym zwiększaniu efektywności energetycznej. Ponadto, jako organizacja pozarządowa działamy w radach doradczych tj. Radzie Ochrony Przyrody, uczestniczymy w konsultacjach społecznych dokumentów państwowych, monitorujemy postępy prac nad polityką klimatyczną i energetyczną. Prowadzimy działania edukacyjne. Część z nich możesz znaleźć na stronie projektu prowadzonego przez WWF w partnerstwie z innymi Fundacjami: ENERGIA OdNowa.

Jaki wpływ mają decyzje podjęte podczas Szczytu na życie codziennie zwykłych obywateli?

Sukces Szczytu w Katowicach jest ważny dla wszystkich mieszkańców kuli ziemskiej. Niezależnie od naszego miejsca zamieszkania, statusu czy wieku wszyscy korzystamy z zasobów naturalnych Ziemi potrzebnych nam do produkcji żywności, energii czy przedmiotów codziennego użytku. Jeśli chcemy mieć gwarancję że jakość życia ludzi pozostanie na tym samym poziomie a środowisko naturalne, które znamy będzie uratowane musimy dołożyć wszelkich starań, aby wywiązać się z planów podjętych podczas Szczytu i zredukować globalną emisję gazów cieplarnianych.

Co możesz zrobić?

Zachęcamy do przeczytania i podpisania petycji, którą wręczymy Prezydentowi COP24, dołączenia do mailowego apelu do polskiego rządu, stworzenia logo z własną twarzą w naszej aplikacji i ustawienie go na zdjęcie profilowe na Facebooku lub wykorzystania na spersonalizowanej koszulce. Podczas Szczytu w Katowicach na terenie miasta będą organizowane wydarzenia w których udział może wziąć każdy – wykłady, dyskusje, Marsz Klimatyczny 8 grudnia i happeningi. Część organizowana jest przez Miasto Katowice, ale większość przez organizacje społeczne.

Dodatkowo każdego dnia warto podjąć działania przyczyniające się do zahamowania zmiany klimatu, zmniejszając ilość produkowanych odpadów, segregując, recyklingując oraz nadając nowe życie zużytym przedmiotom. Zachęcamy również do sadzenia drzew, ograniczenia mięsa w diecie oraz częstszego korzystania z komunikacji miejskiej, roweru bądź własnych nóg :)

W jaki sposób podpisane podczas Szczytu porozumienie zapewnia, że kraje biorące udział w Szczycie wywiązują się ze swoich zobowiązań?

Jeśli podczas szczytu strony dojdą do zasadniczych wniosków w związku z działaniami na rzecz ochrony klimatu spisywana jest deklaracja lub porozumienie. W przypadku Porozumienia Paryskiego uzgodnionego na COP21 swoje podpisy musiało złożyć co najmniej 55 krajów odpowiadających za co najmniej 55% światowych emisji CO2. Kraje które złożą swój podpis są zobowiązane do wyznaczonych zobowiązań. Od 2015 roku, ustalono, że postęp będzie sprawdzany co 5 lat wraz z wyznaczeniem nowych ambitniejszych celów uaktualnionych o najnowszą wiedzę naukową.

Co zostało osiągnięte podczas poprzednich Szczytów?

W 1992 roku w Rio de Janeiro została podpisana Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmiany Klimatu popularnie zwana Szczytem Ziemi, po której od 1995 roku odbywają się coroczne Konferencje. Znaczącym szczytem był ten z 1997 roku kiedy to podpisano słynny Protokół z Kioto, gdzie wyznaczono konkretne cele redukcji gazów cieplarnianych, tylko dla krajów rozwiniętych, do których należała większość emisji. Najważniejszy dotychczas był jednak Szczyt w 2015 roku gdzie podpisano Porozumienie Paryskie. Jest to pierwsza międzynarodowa umowa od podpisania konwencji w 1992 roku, która ustaliła, że aby przeciwdziałać zmianie klimatycznej nie tylko rządy krajów rozwiniętych, ale wszystkie kraje należące do Konwencji muszą podjąć działania w celu redukcji emisji CO2.

Ile będzie trwał Szczyt klimatyczny w Katowicach?

Wszystkie Szczyty trwają zazwyczaj 2 tygodnie. W tym roku Konferencja rozpocznie się 2 grudnia, a zakończy 14.

Jestem zwykłym obywatelem. Jak mogę być na bieżąco z tym co dzieje się podczas konferencji?

Zachęcamy do odwiedzania naszego Facebooka oraz Twittera, czytanie wiadomości związanych z COP, a także zaglądanie na strony internetowe organizacji ekologicznych. Na Twitterze warto obserwować też profile naszych pracowników działu Klimat: Marty Anczewskiej i Oskara Kulika oraz WWF. Na bieżąco będą donosić, co dzieje się w kuluarach COP24.

Klimat

Dlaczego zmiana klimatu to poważne zagrożenie?

Według Specjalnego Raportu IPCC (Międzyrządowy Zespół ds. Zmiany Klimatu) “Global Warming of 1,5°C” link tu: http://www.ipcc.ch/report/sr15/ skutki zmiany klimatu są już odczuwalne na całym świecie. Z raportu wynika też, że przy wzroście średniej globalnej temperatury o 2°C skutki te będą większe niż prognozowano. Czekają nas częstsze burze, powodzie, fale upałów, susze, wichury, pożary, gwałtowne uderzenia mrozu i wiążące się z nimi straty ekonomiczne. Naukowcy udowadniają, że wyhamowanie globalnego ocieplenia na poziomie 2°C nie jest już bezpieczną dla ludzkości granicą, przy której udałoby się uniknąć najgorszych katastrof. Musimy zatrzymać globalne ocieplenie w stosunku do epoki przedprzemysłowej na poziomie 1,5°C! 1,5°C jest wartością, po której przekroczeniu może dojść do zachwiania równowagi całego ekosystemu ziemskiego.

Na czym polega globalne ocieplenie?

Globalne ocieplenie, to wzrost średniej temperatury powierzchni lądów i oceanów od roku 1850. Od tego czasu nastąpił wzrost temperatury o ok. 1⁰C. Oprócz samego wzrostu temperatury, oznakami globalnego ocieplenia są między innymi wzrost poziomu morza, topnienie lodowców, lądolodów i lodu morskiego, zmiany zasięgu występowania roślin i zwierząt, częstsze występowanie ekstremalnych zjawisk takich jak susze, ulewy, fale upałów i inne.

Dlaczego zmienia się nasz klimat?

Bezpośrednią przyczyną tego drastycznego wzrostu temperatury jest spalanie przez człowieka paliw kopalnych (węgla, ropy, gazu) i związane z tym uwalnianie się do atmosfery dodatkowych ilości gazów cieplarnianych, które powodują podwyższanie się średniej globalnej temperatury. W normalnych warunkach, gdy temperatura zmieniała się powoli na przestrzeni dziesiątek i setek tysięcy lat, natura miała czas na dostosowywanie się i ewolucję. Dzisiejsza dynamiczna zmiana takiej szansy nie daje.

Obecnie klimat ociepla się w związku ze wzrostem koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze (przede wszystkim dwutlenku węgla, (CO2), metanu (CH4) i tlenku azotu (N2O)). Gazy cieplarniane zatrzymują w atmosferze część energii wypromieniowywanej przez Ziemię. Im więcej gazów cieplarnianych, tym więcej energii pozostaje w ziemskim systemie klimatycznym. Podczas, gdy przed epoką przemysłową (przed 1850 r.) koncentracja CO2 w atmosferze wynosiła ok. 280 ppm (cząsteczek na milion, ang. parts per million), obecnie poziom ten wzrósł do ok. 440 ppm. Koncentracja gazów cieplarnianych w atmosferze zwiększa się przede wszystkim ze względu na emisje towarzyszące spalaniu paliw kopalnych. Jako że paliwa kopalne zostały w naturalny sposób zdeponowane pod powierzchnią ziemi miliony lat temu, ich wydobywanie i spalanie powoduje zaburzenie naturalnego cyklu obiegu węgla w przyrodzie, który ustabilizował się w międzyczasie.

W związku z tym musimy niezwłocznie drastycznie obniżyć emisje gazów cieplarnianych, a co za tym idzie zaprzestać używania paliw kopalnych do pozyskiwania energii do ok. połowy obecnego stulecia.

Jak WWF działa, żeby ograniczyć zmianę klimatu?

WWF Polska apeluje, by nie bagatelizować problemu zmiany klimatu i rekomenduje konkretne rozwiązania w tym zakresie. Publikujemy ekspertyzy, wskazując kierunki rozwoju dla polityk krajowych i międzynarodowych. Jesteśmy akredytowaną organizacją tzw. Szczytów Klimatycznych – COP.

Przede wszystkim nakłaniamy do konsekwentnego zastępowania paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii przy jednoczesnym zwiększaniu efektywności energetycznej. Ponadto, jako organizacja pozarządowa działamy w radach doradczych tj. Radzie Ochrony Przyrody, uczestniczymy w konsultacjach społecznych dokumentów państwowych, monitorujemy postępy prac nad polityką klimatyczną i energetyczną. Prowadzimy działania edukacyjne. Część z nich możesz znaleźć na stronie projektu prowadzonego przez WWF w partnerstwie z innymi Fundacjami: ENERGIA OdNowa.

Nasze codzienne zachowania mogą przyczyniać się do zmiany klimatycznej lub też jej przeciwdziałać. Znajomość praktyk, które zwiększają emisję CO2 do otoczenia i ich unikanie to pierwszy krok w walce o ograniczenie globalnej zmiany klimatu.

Jakie są dowody na to, że zmiany klimatyczne rzeczywiście zachodzą?

Instytucje badawcze na całym świecie zbierają dowody na zachodzenie zjawiska zmiany klimatu. Należą do nich obserwacje pogody (w szczególności naziemne, satelitarne i podwodne pomiary temperatury i statystyki występowania zjawisk ekstremalnych), pomiary zmian poziomu morza, obserwacje kurczących się pokryw lodowych, obserwacje zmian zasięgu występowania roślin i zwierząt, przesuwania się pór roku i wiele innych. Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (ang. Intergovernmental Panel on Climate Change – IPCC), działający przy Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) zbiera informacje z publikowanych w tym zakresie badań i przedstawia je w swoich raportach.

Na czym polega polityka klimatyczna?

Polityka klimatyczna to ramy strategiczne i prawne na poziomie międzynarodowym (np. Konwencja Klimatyczna – Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Unii Europejskiej (np. pakiet klimatyczno-energetyczny) i krajowym (w tym zbiór ustaw wdrażających pakiet klimatyczny UE, np. Ustawa o handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych). Polityka klimatyczna jest niezbędna, żeby ukierunkowywać rozwój światowej gospodarki w kierunku niskoemisyjnym. Zgodnie z Porozumieniem paryskim z 2015 roku, celem polityki klimatycznej jest powstrzymanie ocieplenia się klimatu poniżej 2 st. C w porównaniu z okresem przedprzemysłowym, z perspektywą niedoprowadzenia do podwyższenia się temperatury o 1,50C. Oznacza to konieczność wyeliminowania antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych do połowy obecnego stulecia (m.in przez ich zbilansowanie emisji z ich pochłanianiem, np. przez lasy i technologie składowania emisji), czyli doprowadzenie do neutralności klimatycznej.

Co to jest neutralność klimatyczna?

Neutralność klimatyczna to bilans miedzy emisją gazów cieplarnianych a ich pochłanianiem przez lasy (których nie będzie można wycinać), bądź składowaniem (np. w technologii CCS lub CCU). Neutralność klimatyczna jest pojęciem szerszym niż “dekarbonizacja”, ponieważ dotyczy nie tylko dwutlenku węgla, ale również innych gazów cieplarnianych. Jest to jednak różnica semantyczna, ponieważ w praktyce (w kontekście polityki klimatycznej) przez oba pojęcia rozumie się wyeliminowanie antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.

Co to jest ślad węglowy i jak go zmniejszyć?

Ślad węglowy to wskaźnik pokazujący jak styl naszego życia wpływa na emisję gazów cieplarnianych. Chcesz zbadać swój ślad węglowy? Wylicz swój wpływ na środowisko za pomocą kalkulatora zamieszczonego na portalu Ziemia Na Rozdrożu.

Co mogę jeszcze zrobić żeby przeciwdziałać zmianom klimatu?

Przede wszystkim powinniśmy popierać politykę klimatyczną (podczas kampanii wyborczych, spotkań z przedstawicielami rządu i politykami). Decydenci muszą czuć poparcie ze strony społeczeństwa, że to jest kierunek którego Polki i Polacy żądają.

Przeciwdziałać zmianom klimatu można również poprzez dokonywanie codziennych wyborów w sposób który zredukuje naszą konsumpcję paliw kopalnych. Należy ograniczyć zużycie energii, zamiast samochodu, samolotu wybierać alternatywny transport – rower, komunikacja miejska, pociągi, oraz ograniczyć spożywanie mięsa (im mniej tym lepiej). Nie kupuj rzeczy niepotrzebnych, naprawiaj zamiast wymieniać. Oszczędzaj energię elektryczną: wyłączaj światło jeśli Cię nie ma w pokoju, korzystaj z energooszczędnych urządzeń.

Ale przede wszystkim domagajmy się niskoemisyjnej polityki energetycznej i szybkiego wyjścia z węgla w Polsce!